door Katharina Garvert-Huijnen
De geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog wordt in Nederland met drie kleuren geschilderd: in zwart-wit of in grijs. Het Amsterdamse Verzetsmuseum en het NIOD bekennen met hun lezingenreeks ‘Helden en schurken’ in dit spectrum duidelijk kleur. Er is veel kritiek mogelijk op het vasthouden aan het zwart-wit schema, maar het zij gezegd dat bij de tweede lezing in de reeks ‘Helden en schurken IV’ van donderdag 21 februari 2013 terecht geen spoor van grijs te ontwaren viel. Onder de titel ‘Hitlers zetbazen’ kwamen de twee belangrijkste nazi-kopstukken van het Duitse bezittingsregime in Nederland aan bod: rijkscommissaris Arthur Seyss-Inquart en de Höhere SS- und Polizeiführer Hanns Albin Rauter.
Aanleiding voor de bijeenkomst waren de twee biografieën die aan het eind van dit jaar over Seyss-Inquart en Rauter verschijnen. Over het leven van Seyss-Inquart buigt de Duitse historicus Johannes Koll zich. Hij hoopt dit jaar op Seyss-Inquarts leven als rijkscommissaris in Nederland te habiliteren aan de Weense Wirtschaftsuniversität. De publicatie van de hele biografie staat voor volgend jaar gepland – ook in een Nederlandse vertaling. Voormalig Parool-journalist Theo Gerritse schrijft de biografie van Rauter in het kader van een promotieonderzoek. Hij publiceerde over de SS-er al eerder het boekje ‘De ploert Hans Albin Rauter en de correcte ambtenaar Wilhelm Harster’.
De bijeenkomst was opgezet als dubbelinterview onder leiding van Bas Kromhout van het Historisch Nieuwsblad. Kromhout heeft niet lang geleden zelf een uitgebreide biografische studie gepubliceerd over de beruchte jonge voorman van de Nederlandse SS, Henk Feldmeijer. Hij zat dus diep genoeg in het thema om zijn twee gesprekspartners alle lugubere details uit het leven van de twee nationaalsocialisten te ontlokken. Hoewel de bijeenkomst geen details opleverde die het gevestigde beeld echt wijzigden – Gerritse omschreef Rauter ook na jaren onderzoek letterlijk als een eendimensionale schurk – was het buitengewoon boeiend de levens van deze twee behoorlijk verschillende persoonlijkheden naast elkaar te zetten. Lees verder
Duitsland Instituut Amsterdam 